کلیات دوبیتی‌های فایز دشتی

اگر صد تیر ناز از دلبر آید
مکن باور که آه از دل بر آید
پس از صد سال بعد از مرگ فایز
هنوز آواز دلبر، دلبر آید

علی حسن زاده فرزند احمد به سال ۱۳۵۱ خورشیدی در روستای کردوان شهرستان دشتی دیده به جهان گشود. کارشناسی ارشد خود را در دانشگاه بوعلی سینا همدان و دکتری زبان و ادبیات فارسی را در محضر دکتر شفیعی کدکنی از دانشگاه تهران اخذ نمود. چند سال در دانشگاه آزاد خورموج تدریس نمود. هم اکنون در دبیرستان های منطقه کاکی مشغول به تدریس دروس زبان و ادبیات فارسی می باشد.

فهرست مطالب:
پیشگفتار، مقدمه، فایز در خاطره ها، پیوند دوبیتی با فرهنگ و زندگی اجتماعی مردم، پری، جهان بینی، ستم ستیزی با بیان اسطوره، موسیقی و شروه، آمیختگی دوبیتی های فایز با دیگر ترانه ها، ویژگی های زبانی، تجلی قرآن کریم در ترانه های فایز، نقش نخبگان و عامّه ی مردم در آفرینش دوبیتی، جدول کاربرد فرهنگ مردم در دوبیتی ها، دوبیتی ها، دوبیتی های الحاقی، منابع و مآخذ.

به قلم دکتر علی حسن زاده:
اکنون که به همت پژوهشگران و علاقه مندان به فایز و ترانه های جنوب چهره ی فایز از غبار القابی مانند شبان دشت های دشتستان، تا حدودی زدوده گردیده، وقت آن فرا رسیده است دوبیتی هایی که در مجموعه های مختلف و چه بسا نازل، به نام شاعر گردآوری گردیده است با دیدی انتقادی مقابله و تصحیح گردد. در مورد فایز این نکته قابل توجه است که فایز نیز مانند تمامی شاعران دوبیتی های مردمی در حیات خود، دفتر شعری تدوین نکرده است و یا لااقل برای مابقی نمانده است. دفتر شعر فایز سینه و حافظه مردم است. ارزش شعر فایز مردمی بودن آن است. راز و رمز ماندگاری فایز و شعرش این است که او منادی فریاد و درد مردم است که در قالب ترانه هایش و با نعلی وارونه از عشق و گاه مستقیم بیان می گردد. این کتاب حاصل چندین سال پژوهش و تحقیق پیرامون فایز و شعرش می باشد که می کوشد روایت های مختلف از دوبیتی های فایز را نشان دهد. دوبیتی ها از هشت مجموعه مورد بررسی قرار گرفت تکراری ها حذف گردید و در نهایت ۷۶۵ دوبیتی به دست آمد. در انتخاب دوبیتی ها قدمت و شمول آن در نظر گرفته شد و به این معنی که تمام دو بیتی ها منسوب به فایز و در مجموعه های مختلف از همین تعداد دوبیتی گزینش شده اند. قابل ذکر است که اکنون هیچ گونه نسخه خطی با دست نوشته ای که در زمان حیات شاعر تدوین شده باشد، وجود ندارد.

کلیات دوبیتی فایز دشتی مقدمه، مقابله و تصحیح با موضوعیت دوبیتی های فایز در پاییز ۱۳۹۷ با تیراژ ۵۰۰ نسخه توسط انتشارات نگاه آشنا به بازار کتاب عرضه شد. این کتاب را هم اکنون می توانید از نمایشگاه کتاب دایر در شهر خورموج (از تاریخ ۱۳ آبان لغایت ۱۳ آذر با تخفیف ۳۰ تا ۵۰ درصد) تهیه نمائید.

صفحاتی از کتاب:
محمد علی دشتی متخلص به فایز از پدری به نام حاج مظفر و مادری به نام شاه زینب در سال ۱۲۰۹ ه.ش در کردوان متولد شد. روستای کردوان از جمله روستاهای دشتی است. این روستا اکنون به چهار روستای کردوان علیا، سفلی، رئیسی و اسماعیل محمودی تفکیک و در فاصله ۶۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر خورموج مرکز شهرستان دشتی می باشد. روستای کردوان از توابع دهستان کبگان در بخش کاکی قرار دارد. فایز از خانواده ای متوسط و اهل فضل بود. خانواده و اجداد فایز از رؤسای منطقه محسوب می شدند. تحصیلات مقدماتی را در کردوان و سپس در بردخون گذراند. پس از آن برای فراگیری علوم دینی راهی نجف شد. نزدیک به چهار سال در نجف اشرف به کسب علم دینی نائل گردید. اما تحصیلات خود را در نجف رها و به زادگاه خود بازگشت. پس از بازگشت با دختری از اهالی بردخون به نام “تاج زر” ازدواج و حاصل آن سه فرزند پسر و سه دختر بود. برای گذران زندگی بیشتر عمر خود را صرف کشاورزی در روستاهای کردوان و گزدراز نمود. نخلستان او در گزدراز اکنون به نام باغ بگم مشهور است. همچنین درخت کناری وجود دارد که به دست فایز کاشته شده و به نام کنار فایز معروف است. اواخر عمر خود را در گزدراز سپری نمود و پس از هشتاد سال زندگی در سال ۱۲۸۹ ه.ش در گزدراز بدرود حیات گفت و در اذهان مردم روستا نشین با افسانه ها پیوند خورد و همچون قهرمانان داستان های “دختر شاه پریان” در قالب افسانه های مردمی، غم و اندوه نامرادیها و ناکامی های مردم این خطه را با زندگی در جهان پریان به دست فراموشی سپرد. روستائیان فایز را قهرمان آرزوها و آرمان های خود، برای رسیدن به جهانی آرام و عاری از دردها، محرومیت ها و ناکامی ها نمودند. پیکر فایز را بنا به وصیت وی پس از چند ماه امانت به نجف اشرف منتقل نمودند و در قبرستان وادی السّلام نجف آرام گرفت.

✍️لیلا حیاتی